DHEA – Dehydroepiandrosteron – prasteron – 3β-hydroxyandrost-5-en-17-one
Dostępność: dobra
Podrabiany: nie spotyka się
Dla kobiet: może być
Dla początkujących: nie
Dawkowanie: 25-200 mg dziennie (typowo 25-50 mg dziennie)
Skutki uboczne: znikome
Zastosowanie: wspomaganie zdrowia
Okres półtrwania: 20 h [9]
Typowa długość cyklu: kilka tygodni
Aromatyzacja: tak
Androgeny nadnerczowe to androstendion, DHEA (dehydroepiandrosteron, 3β-hydroxyandrost-5-en-17-one, prasterone) oraz siarczan dehydroepiandrosteronu (S-DHEA). W warunkach fizjologicznych u mężczyzn androgeny syntetyzowane w korze nadnerczy mają znaczenie drugorzędne (gdyż mężczyźni mają jądra), z kolei zupełnie inaczej jest u kobiet [4]. Wszystkie androgeny powstają z cholesterolu, a to tłumaczy czemu dieta uboga w tłuszcze nie musi być dobrym wyborem np. dla zawodnika sportów siłowych. Cholesterol przez lata był demonizowany, obecnie bardzo niewiele faktów wskazuje na to, iż konsumpcja pokarmów bogatych w cholesterol jest szkodliwa. Podobnie „żelazne” wskaźniki LDL i HDL nie okazały się w wielu przypadkach trafne i powiązane z chorobami serca.
Z DHEA powstaje np. pregnenolon (CYP19), androstendion (3-BETA HSD). Z kolei z androstendionu powstają: testosteron (17-BETA HSD), progesteron (CYP17) oraz estron (CYP19).
Podwyższone poziomy androgenów nadnerczowych mogą wskazywać na:
- guzy nadnercza,
- przerost nadnerczy,
- guzy wydzielające ACTH,
- zespół Cushinga,
- zespół Steina-Leventhala,
- guzy jajnika [1].
Zdarza się, że guzy powodują wirylizację u kobiet, wtedy wskaźnikami raka nadnerczy są androstendion i S-DHEA [2]. Kolejna możliwość, z którą wiąże się nadmierne wydzielanie DHEA w ustroju to niedobór dehydrogenazy 3b-hydroksysteroidowej, prowadzi on do nadmiernego wytwarzania i odhamowania prekursorów steroidowych, takich jak pregnenolon, 17-hydroksypregnenolon, DHEA i androstendiol [3]. Zmniejszanie się poziomu DHEA z wiekiem może być powiązane z odkładaniem się tkanki tłuszczowej u człowieka (choć równie dobrze odpowiadać mogą za to: niedobór hormonu wzrostu, testosteronu oraz udowodniona u mężczyzn nasilona z wiekiem konwersja testosteronu do estrogenów – co wpływa na odkładanie „balastu”).
DHEA jest zakazana do stosowania przez sportowców w dyscyplinach, które są kontrolowane, widnieje na liście WADA w kategorii związki anaboliczne [5]. Co ciekawe, w niektórych przypadkach WADA zezwala sportowcom na stosowanie zakazanych substancji, wyciek danych spowodował w swoim czasie niezły skandal, okazało się że tenisistka Bethanie Mattek-Sands stosowała DHEA oraz hydrokortyzon z kolei Petra Kvitowa albuterol oraz formoterol [6].
Suplementy z DHEA były reklamowane od 1985 roku, jednakże zostały wycofane przez FDA ponieważ brakowało badań o bezpieczeństwie ich stosowania. Przez 2 lata DHEA było dostępne, następnie zostało wycofane jako środka leczniczego. Od 1996 roku DHEA jest sprzedawane w USA jako suplement diety [7]. W Polsce DHEA jest łatwo i powszechnie dostępne.
Suplementacja DHEA może powodować:
- zwiększenie się ilości estrogenów,
- zwiększenie się ilości testosteronu (jednak gros badań dotyczy kobiet po menopauzie, nie mężczyzn), u mężczyzn efekt znikomy [11],
- niewielki spadek ilości kortyzolu (słabe dowody),
- wzrost IGF-1 (słabe dowody),
- spadek SHBG (słabe dowody),
- zwiększenie przepływu krwi (słabe dowody),
- zwiększenie ilości DHT (kobiety),
- zwiększenie płodności u kobiet,
- spadek ilości cholesterolu całkowitego (słabe dowody),
- wzrost ilości hormonu wzrostu (słabe dowody) [8],
- negatywny wpływ na prostatę (wymaga udowodnienia) [10].
Referencje:
- „Testy laboratoryjne i badania diagnostyczne w medycynie” Kathleen Deska PAGANA, Timothy J. PAGANA
- „Gynecomastia as a first sign of adrenal carcinoma – case report” Izabella Czajka, Wojciech Zgliczyński, Anna Kasperlik-Załuska, Andrzej Cichocki*
- „Rzadkie zaburzenia wrodzone steroidogenezy nadnerczowej” Robert Krysiak1, Bogdan Marek2, 3, Bogusław Okopień1
- „Farmakologia i toksykologia” E. Mutschler
- http://list.wada-ama.org/list/s1-anabolic-agents/
- http://www.tennis.com/pro-game/2016/09/petra-kvitova-bethanie-mattek-sands-wada-records-leaked-also-tue-approvals/61185/
- Sports Science Handbook: A-H Autorzy Simon P. R. Jenkins
- https://examine.com/supplements/dehydroepiandrosterone/?PageSpeed=noscript
- “Dehydroepiandrosterone replacement administration: pharmacokinetic and pharmacodynamic studies in healthy elderly subjects.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10999810
- “Pharmacokinetics of dehydroepiandrosterone and its metabolites after long-term daily oral administration to healthy young men” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15037408
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9876338
